Belgium; Flanders; Wallonia; Landscape; Belgique; Région flamande; Wallonie; paysage
Abstract :
[en] In the federal state Belgium, landscape research evolved from regional geographical monographs to more applied research that focuses upon the specific problems in each of the regions. In the highly urbanized Flanders region in the north, aspects of suburbanization and fragmentation are the most important. Landscape research involves geographers, historians, archaeologists, agronomists, foresters, ecologists and nature conservationists all dealing with specific goals and tasks. The integration is mainly achieved in spatial planning. In the Walloon region large areas are still rural and have a large forest cover, while urbanized zones are rather concentrated. Landscape research focuses here mainly upon the rural involving geographers, agronomists and planners. The natural and scenic aspects of the landscape dominate and the study of the historical development of the landscape is less pronounced. In Brussels Capital region little attention is given to landscape aspects, as social and typical urban problems dominate. Consequently, different landscape typologies are used in Belgium. [fr] De monographies géographiques régionales, les recherches réalisées en Belgique en matière de paysage ont évolué vers des recherches plus appliquées mais aussi plus spécifiques à chacune des régions de l’état fédéral. Au nord, en Région flamande fortement urbanisée, ce sont les aspects de la suburbanisation et de la fragmentation des paysages qui sont surtout considérés. Ces recherches sont menées par des géographes, des historiens, des archéologues, des agronomes, des forestiers, des écologues selon leurs objectifs et préoccupations spécifiques, l’intégration de ces différentes approches étant principalement accomplie à travers la planification spatiale. En Région wallonne, d’importantes étendues sont encore rurales et forestières, les zones urbanisées étant relativement concentrées. Ici, la recherche en matière de paysage implique principalement les géographes régionaux, les agronomes, les écologues et les aménageurs du territoire. Les aspects naturels et esthétiques du paysage dominent les recherches tandis que l’étude de sa construction historique est moins prononcée. Dans la Région de Bruxelles-Capitale, les aspects paysagers rencontrent peu d’attention, celle-ci étant principalement portée sur les questions spécifiques du milieu urbain. De ces multiples approches découle l’élaboration de différentes typologies du paysage selon les régions.
Research center :
Lepur : Centre de Recherche en Sciences de la Ville, du Territoire et du Milieu rural
AMPE C., BOURGEOIS J., CROMBÉ P., FOCKEDEY L., LANGOHR R., MEGANCK M., SEMEY J., VAN STRYDONCK M., VERLAECKT K. (1996), «The circular view. Aerial photography and the discovery of Bronze Age funerary monuments in East- and West-Flanders (Belgium)», Germania, 74, pp. 45-94.
ANTROP M. (1994), «Landscapes of the urban fringe», Acta Geographica Lovaniensia, 34, pp. 501-513.
ANTROP M. (1996), «Des régions géographiques aux paysages traditionnels et paysages culturels futurs», Société Géographique de Liège, No. Hors série, in DONNAY J.-P. et CHEVIGNE C. (éd.), Recherches de géographie humaine, Hommage au Professeur Ch. Christians, pp. 261-268.
ANTROP M. (1997), «The concept of traditional landscapes as a base for landscape evaluation and planning. The example of Flanders Region». Landscape and urban Planning, 38, pp. 105-117.
ANTROP M. (1998), «Landscape change: Plan or clhaos?», Landscape and Urban Planning, 41, pp. 155-161.
ANTROP M. (2001), «De landschapsatlas, methode», in HOFKENS E. & ROOSENS I. (eds), Nieuwe impulsen voor de landschapszorg. De landschapsatlas, baken voor een verruimd beleid, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Monumenten en Landschappen, Brussel, pp. 21-43.
ANTROP M. (2004), «Multifunctionality and values in rural and suburban landscapes», in BRANDT J. & VERE H. (eds.), Multifunctional landscapes vol 1: Theory, values and history, WITTpress, Southampton, pp. 165-180.
ANTROP M., DE FACQ F, DE RICHTER B., PEEL R., VAN DE POEL X. (1985), De open ruimte in Vlaanderen. Algemeen referentiekader. Een geografisch-landschappelijke en biologische verkenning, Koning Boudewijnstichting, Brussel, 58 p.
ANTROP M., VAN NUFFEL S. (1999), «Landschapszorg in Vlaanderen. Atlassen van de relicten van de traditionele landschappen», Monumenten en landschappen, pp. 8-9.
BLANCHARD R. (1906), La Flandre, Paris.
CHRISTIANS C. (1960), «Un essai de délimitation des régions et compartiments agricoles clans la Belgique du Sud-Est», Bulletin de la Société Belge d'Etudes Géographiques, Vol. XXIX, pp. 321-361.
CHRISTIANS C. (1961), «Contribution à l'étude géographique de la structure agraire dans la partie wallonne cle la Belgique», Bulletin de la Société Belge d'Etudes Géographiques, Vol.XXX pp. 257-464.
CHRISTIANS C. (1964), «Géographie agricole/Géographie agraire - Habitat rural», Les applications de la Géographie en Belgique Comité National de Géographie, Académie Royale de Belgique, Liège, pp. 523-557.
CHRISTIANS C. (1982), «Les types d'espaces ruraux en Belgique», Hommes et Terres du Nord, 1, Lille, pp. 16-28.
CHRISTIANS C. (1987), «Les paysages de la Belgique wallonne», in Les paysages ruraux, multiples richesses, multiplesapproches, Notes de Recherches de la Société Géographique de Liège, 7, pp. 15-27.
CHRISTIANS C., DAELS L. (1988), Belgium: an introduction to its regional diversity and cultural richness, Société Géographique de Liège, no24, 180 p.
CHRISTIANS C., DAELS L., VERHOEVE A. (1992), «Les paysages ruraux», in DENIS J., Géographie de la Belgique, Brussel, Gemeentekrediet.
COUNCIL OF EUROPE (2000), The European Landscape Convention, Strasbourg.
DAELS L., VERHOEVE A. (1979), «Het Platteland», in Twintig Eeuwen Vlaanderen, deel 7: De Vlaamse Gemeenschap, pp. 162-177.
DAELS L., VERHOEVE A., ANTROP M. (1982), «Geographical remote sensing for archaeological purposes», in LEVA C. (ed.) (1982), Photographie aérienne et Prospection Géophysique en Archéologie, Actes du Symposium International du Centre Interdisciplinaire de Recherches Aériennes, Brussels.
DAELS L., VERHOEVE A. & ANTROP M. (1989), Vlaanderen vanuit de lucht , Deel I: West- en Oost-Vlaanderen, RUG, Gent.
DE BLUST G., FROMENT A., KUIJKEN E., NEF L., VERHEYEN R. (1985), Biologische Waarderingskaart van België. Algemene verklarende tekst Huylebroeck; Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie, Brussel.
DEMEULDRE A. (nd), Le village dans son paysage - Hier et aujourd'hui - et demain?, Administration de l'Urbanisme et de l'Amé nagement du Territoire.
DENIS J. (ed.) (1992), Geografie van België, Gemeentekrediet, Brussel.
DENIS J. (ed.) (1996), «Geographical Research in Belgium. Belgian national Committee for I.G.U.», Tijdschrift van de Belgische Vereniging voor Aardrijkskundige Studies.
DUSSART F. (1957), «Geographie der länderlichen Siedlungsformen in Belgien und Luxemburg», Geographische Rundschau, 1, pp. 12-18.
DUSSART F. (1961), «Les types de dessin parcellaire et leur répartition en Belgique», Tijdschrift van de Belgische Vereniging voor Aardrijkskundige Studies.
FELTZ C., DROEVEN E., KUMMERT M. (2002), CPDT Rapport final de la subvention 2001-2002, Thème 5: Le patrimoine, outil de développement territorial; 5.1 Partie Paysages, LEPUR-FUSAGx, p. 42.
FONDATION RURALE DE WALLONIE (2001), Conseils pour l'intégration paysagère des bǎtiments agricoles, MRW, DGA-DGATLP, 52 p.
FROMENT A. (1999), «Le Paysage transversal. Wallonie», Revue du Conseil Economique et Social de la Région Wallonne, no 59, pp. 36-45
FROMENT A., TANGHE M., VAN HECKE L. (1992), «De ecotopen», in DENIS J., Géographie de la Belgique, Brussel, Gemeentekrediet, pp. 262-291.
GENICOT L.F. (1984-1992), Architecture rurale de Wallonie(10 volumes), P. Mardaga.
GULINCK H., WAGENDORP T. (2002), «References for fragmentation analysis of the rural matrix in cultural landscapes», Landscape and Urban Planning, 58, 2-4, pp. 137-146.
GULINCK H. (2001), Concepts for multifunctionality in the Flemish «park city 2050», European symposium «Open space functions under urban pressure» Ghent, 19-21 September 2001, Administratie Land- en Tuinbouw, Brussel.
GYSELS H, BACCAERT J., BEENHAKKER A., CASPERS T. (1993), De landschappen van Vlaanderen en Zuidelijk Nederland. Een landschapsecologische studie, Leuven, Apeldoorn, Garant.
HERMY M., DE BLUST G. (1997), Punten en Lijnen in het Landschap, Stichting Leelmifieu, Schuyt & C° Haarlem, uitg. M. Van de Wiele, Brugge, Antwerpen.
KNAEPEN R. (1995), «Het Kempens landschap», in SCHELLEKENS J. (red.), Bouwkundig erfgoed in het Kempens Landschap, De Hoogstraatse Pers, Hoogstraten, pp. 11-56.
LARNOE G., HOUTHAEVE R., VERHOEVE A.(1988), «Drie benaderingswijzen in landschapsanalyse toegepast op een aantal gebieden in Frankrijk (3): een cultuurhistorisch landschapsonderzoek in de omgeving van Cassel in functie van de ruimtelijke ordening», De Aardrijkskunde, pp. 57-79.
LEFÈVRE M.A. (1964), De landelijke bewoningsvormen, Plaat 27, Atlas van België, Brussel, Nationaal Comité voor Geografie.
MASSART J. (1912), Pour la protection de la nature en Belgique, Bruxelles, 308 p.
MINISTIÈRE DE LA RÉGION WALLONNE (1997), Etat de l'environnement wallon 1996. Paysage, Jambes, MRW: Direction Générale des Ressource Naturelles et de l'Environnement, 129 p.
MINISTÈRE DE LA RÉGION WALLONNE (1998), Atlas de Wallonie, Ministère de la Région Wallonne, Direction Générale de l'Aménagement du Territoire, du Logement et du Patrimoine (DGATLP), Namur, 74 p.
MINISTÈRE DE LA RÉGION WALLONNE (2001), Conseils pour l'intégration paysagère des bâtiments agricoles, Jambes, MRW, Direction Générale de l'Agriculture & Direction Générale de l'Aménagement du Territoire, du Logement et du Patrimoine, 52 p,
NEURAY G. (1982), Des Paysages. Pour qui? Pourquoi? Comment?, Presses Agronomiques de Gembloux
ONCLINCX F., TANGHE M., GALOUX A., WEISSEN F. (1987), «La carte des territoires écologiques de la Wallonie», Revue belge de Géographie, 3, 1-2, pp. 51-59.
PETIT C. (1942), «Clôtures et formes des champs en Belgique. Etude de Géographie humaine», Bulletin de la Société Belge d'Etudes Géographiques, 2, pp. 125-222.
SCHREURS V. (1996), Een plattelandsatlas voor Vlaanderen. Naar een plattelandsvrieleidelijk beleid, Stichting Plattelanclsbeleid v.z.w., Leuven.
SNACKEN F (1961), «Streekindeling en begrenzing van het Land van Waas», Belgisch Tijdschrift van de Vereniging voor Aarrijkskundige Studies 30, 2, pp. 217-255
SNACKEN F. (1981), «Onderzoeksthema's in het Seminarie voor Regionale Aardrijkskunde», Biol. Jb. Dodonea, 49, pp. 18-28.
SNACKEN F., VERHOEVE A., BOON J., SCHMOOK G., VERHAEGHE F. & WIJCKMANS M. (1975), «Landschapsontwikkeling in historisch-geografisch perspectief», in VAN MIEGROET M. (ed.), Naar een groenstrategie voor Vlaanderen, eerste Vlaams wetenschappelijk congres voor groenvoorziening, Gent, pp. 105-120.
TACK G., VAN DEN BREMT P., HERMY M. (1993), Bossen van Vlaanderen. Een historische ecologie, Davidsfonds, Leuven.
TULIPPE O. (1942), «Introduction à l'étude des paysages ruraux de la Belgigue», Bulletin de la Société Belge d'Etudes gégraphiques.
UNITED NATIONS CENTRE FOR HUMAN SETTLEMENT (HABITAT) (1996), An Urbanizing World. Global Report on Human Settlements 1996, Oxford University Press.
VAN DEN BERGH K. (1999), Ruimtelijke planning door het Vlaamse en het Waalse Gewest: een vergelijkende studie, onuitgegeven licentiaatssccriptie, RUG.
VAN DER HAEGEN H. (1982), «Het bodemgebruik in België en de evolutie ervan sinds 1834 volgens de kadastergegevens», Brussel, Statistisch Tijdschrift, nr. 65, pp. 3-30.
VAN DER HAEGEN H. (1992), «De Steden», in DENIS J., Geografie van België, Gemeentekrediet, Brussel, pp. 428-482.
VAN DER HAEGEN H. PATTYN M. AND CARDYN C. (1982), «The Belgian settlement systems», in West-European Settlement Systems, Acta Georgraphica Lovaniensia, vol. 22, pp. 251-263.
VAN HECKE E., DICKENS C. (1994), «Bevolking», in VERBRUGGEN A. (ed.) Leren om te Keren. Milieu- en Natuurrapport Vlaanderen, Vlaamse Milieuvereniging en Garant Uitg., pp. 45-61
VAN HECKEL., CHARLIER G., VERELST L. (1981), Lanschappen in Vllanderen vroeger en nu. Van groene armoede naar grijze overloed, Meise Nationale Plantentiun van België, 140 p.
VAN HOORICK G. (1999) Juridische instrumenten voor het beleid inzake natuur-behoud en landschapszorg, onuitgegeven doctoraatproetschrift, RUG.
VERHOEVE A., LARNOE G. (1988), «Landboeken. Mogelijkheden en beperingen voor historich-geografisch onderzoek», Tijdschrift van de Belgische Vereniging voor Aardrijkundigae Studies, 2, pp. 319-345.
VERHULST A. (1965), Het lanschap in Vlaanderen in historich perspectief, Antweroen.
VERHULST A. (1990), Précis d'histoire rurale de la Belgique, Editions de l'ULB, Bruxelles.
VERHULST A. (1995), Landschap en landbouw in Middeleeuws Vlaanderen Gemeentekrediet, Brussel.
WILMET J. (1970) «Photo interprétation et cartographie de l'utilisation du sol en milieu rural», Bulletin de la Societé Belge d'Etudes Geégraphiques, 39, 1, pp. 31-112.
ZONNEVELD I.S. (2000), «Count your blessings? Twenty-five years of landscape ecology», in KLIJN J., VOS W. (eds.), From Landscape Ecology to Landscape Science, WLO, Wageningen, Kluwer Academic Publ., pp. 30-42.
